Kontakt 49/2022: Lud Boży

Inteligenckie ośrodki katolicyzmu wielkomiejskiego, zwłaszcza ich liberalne odsłony, często – w sposób faktyczny lub przynajmniej symboliczny – odcinają się z nieukrywaną wyższością od ludu, uznając go za zacofany czy ograniczający swoją religijność do kółek różańcowych czy kół przyjaciół Radia Maryja. Z drugiej strony katolicyzm w Polsce dość silnie łączy się z „ludem”, a jego współczesna odsłona to w dużej mierze Kościół stworzony przez prymasa Stefana Wyszyńskiego i Karola Wojtyłę (oraz – po części – doświadczenie „Solidarności”). „Katolicyzm ludowy jest przyszłością Kościoła” – powiedział kiedyś abp Józef Michalik. Czy także to nie jest jednak pewnego rodzaju projekcją? Jak naprawdę wygląda religijność w Polsce poza wielkimi ośrodkami? W jaki sposób tworzy się tam realna wspólnota wokół parafii? W jakiej kondycji jest wiara na peryferiach w czasach postępującej laicyzacji i rosnącego antyklerykalizmu?

Ważnym odwołaniem w pracach nad tym numerem był dla nas 21. numer Kontaktu pt. „Chamofobia” – kontynuujemy i pogłębiamy poruszone w nim wątki oraz skupiamy się na religijnym aspekcie podziałów klasowych.

Poruszamy temat z wielu perspektyw: socjologicznej, antropologicznej, teologicznej. Jest on tym bardziej aktualny, że jesienią 2020 roku ukazały się liczne publikacje dotyczące ludowej historii Polski, tj. „Ludowa historia Polski” Adama Leszczyńskiego, „Bękarty pańszczyzny” Michała Rauszera, „Chamstwo. Ludowa historia Polski” Kacpra Pobłockiego, a nagrodę Nike otrzymała „Baśń o wężowym sercu” Radka Raka. Pozycja Kościoła w Polsce zmienia się i tym bardziej warto przyjrzeć się temu, jak wygląda dziś Kościół na obrzeżach Polski. Celem numeru jest więc znalezienie perspektywy, która nie będzie ani wyższościowa, ani nadmiernie i naiwnie romantyzująca – z czym nieraz łączy się przekonanie, że piękna, autentyczna i „czysta” wiara może być tylko ludowa.